23 oktober 2025

Blog Geert van de Laar: Hoge supermarktprijzen en eerlijk marktgedrag – wat leren we van het ACM-onderzoek?

Waarom is een mandje boodschappen in Nederland duurder dan in Duitsland of België? Die vraag houdt veel consumenten bezig – en
inmiddels ook de Autoriteit Consument & Markt (ACM), die een onderzoek is gestart naar de prijsverschillen.

De aandacht richt zich vooral op supermarkten: hebben zij te veel macht in de keten? En zijn de marges wel eerlijk verdeeld? Op het eerste gezicht lijkt dit een discussie over cijfers, onder de oppervlakte speelt er iets groters. Het gaat over vertrouwen. Over transparantie. En over verantwoord gedrag in een markt waarin opdrachtgevers en opdrachtnemers elkaar nodig hebben – precies waar de Code Verantwoordelijk Marktgedrag zich sterk voor maakt.

Meer dan alleen prijs
Supermarkten verdedigen zich met het argument dat de kosten in Nederland nu eenmaal hoger zijn. Lonen, transport, energie, regelgeving – allemaal factoren die mee

spelen.

Toch blijft de onvrede groeien. Niet alleen onder consumenten, maar ook bij boeren, producenten en andere partijen in de keten. Zij ervaren dat de verdeling van macht en geld steeds schever wordt. Ook in andere sectoren, zoals schoonmaak of catering, liggen dit soort risico’s op de loer. Juist daarom is daar al jaren, met succes, aandacht voor eerlijk marktgedrag, mede dankzij de Code. Daar werkt de Code al langer aan eerlijkere afspraken, omdat te veel nadruk op de laagste prijs vaak leidt tot uitbuiting, lage lonen en verlies van kwaliteit. De kernvraag is overal dezelfde: willen we een markt die draait om korte termijnwinst of om duurzame samenwerking?

Vertrouwen als basis
Wat het ACM-onderzoek vooral zal blootleggen, is hoe kwetsbaar het vertrouwen is in markten waar transparantie ontbreekt. Als niemand precies weet hoe de prijs tot stand komt, of wie er écht profiteert, dan groeit het wantrouwen vanzelf. En dat is schadelijk – niet alleen voor consumenten, maar ook voor bedrijven zelf. De Code Verantwoordelijk Marktgedrag biedt een ander perspectief: samenwerking op basis van redelijkheid, openheid en wederzijds respect. Niet het maximale eruit persen, maar samen zorgen voor een eerlijke prijs, een leefbare keten en ruimte voor kwaliteit.

Verantwoordelijkheid nemen begint bij jezelf
Het is makkelijk om nu alleen naar supermarkten te wijzen. Maar eigenlijk gaat deze discussie over iets wat voor alle organisaties geldt. Of je nu inkoopt voor een gemeente, een zorginstelling of een bedrijf: hoe ga je om met je leveranciers? Kies je puur voor de laagste prijs, of kijk je verder? De Code helpt bij het maken van die keuze. Niet als een set regels, maar als een richtlijn voor professioneel en maatschappelijk bewust opdrachtgeverschap. Verantwoord marktgedrag is niet iets wat je oplegt, het is iets wat je laat zien, in je dagelijkse praktijk.

Tot slot
Of het ACM-onderzoek uiteindelijk iets oplevert, moeten we nog afwachten. Maar één ding is zeker: de roep om eerlijkere verhoudingen in de markt wordt steeds luider. De uitdaging is om daar niet defensief op te reageren, maar de kans te grijpen om het anders te doen. Want eerlijk zakendoen is geen kwestie van moeten. Het is een kwestie van willen.

Meer weten over de Code of zelf stappen zetten richting verantwoord opdrachtgeverschap? Kijk op codeverantwoordelijkmarktgedrag.nl.

Geert van de Laar
Voorzitter Code Verantwoordelijk Marktgedrag